خدیجه امانی، مرتضی دلاوری، صدرالدین امینی، امیرعلی طباخ شعبانی،
جلد ۷، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۰ )
چکیده
بازالتهای آلکالن منطقه تالش همراه با سایر واحدهای رسوبی کرتاسه بالایی در البرز غربی (شمال ایران) برونزد دارند. کانی‌های اصلی این سنگ‌ها شامل کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز
± آلکالی فلدسپار است. از لحاظ ژئوشیمیایی، مقادیر بالای TiO۲ (wt. % ۹۶/۲- ۶۸/۱) ، K
۲O+ Na
۲O
(wt. %
۰۶/۹- ۰۹/۳) و نسبت (La/Yb)
N (۳۹/۲۳- ۳۰/۱۰) و همچنین Nb/Y>۱
(۹/۳- ۵۱/۱) سازگار با ترکیب آلکالن نمونه‌هاست. از طرفی در نمودارهای چندعنصری بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه، غنی شدگی عناصر ناسازگار شباهت این سنگ‌ها به بازالتهای درون‌پلیتی یا جزایر اقیانوسی (OIB
) را نشان می‌دهد. از نظر جایگاه تکتونیکی، نسبت‌های عناصر کمیاب همچون Zr/Y
(۸۰/۱۰- ۵۲/۵)، Ta/Yb
(۶۵/۲- ۱۲/۱)، Th/Yb
(۸۱/۵- ۸۰/۱) و Ti/Y
(۴۱۸-۷۵۳) در محدوده بازالتهای آلکالن درون‌پلیتی است. بنابراین می‌توان اظهار داشت که منطقه تالش در اواخر کرتاسه پسین ثبت‌کننده یک فعالیت آتشفشانی درون‌پلیتی قاره‌ای بوده است. چنین ماگماتیسمی از ذوب درجه پایین (۳ تا ۷%) یک منشأ گوشته‌ای آستنوسفری غنی شده از نوع EMII
در رخساره گارنت لرزولیت بوجود آمده است. گستره حضور بازالتهای آلکالن با محتوای بالای Ti
درتالش و دیگر بخش‌های البرز غربی و مرکزی (همچون جنوب لاهیجان، و مرزن‌آباد ) و گرجستان با تشکیل یک سیستم ریفتی در بازه زمانی کرتاسه پسین در حاشیه جنوبی اوراسیا از قفقاز کوچک تا البرز مرکزی قابل تفسیر است.
