کاربران عمومی فقط به فهرست مقالات منتشر شده دسترسی دارند.
۱۰ نتیجه برای موضوع مقاله:
آقای ابراهیم طالع فاضل،
جلد ۲، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۵ )
چکیده
شورابههای حوضهای غنی از فلز بهعنوان عامل کلیدی در شکلگیری ذخایر فلوئوریت-باریت (سرب و روی) مرتبط با ساختار هستند که در اغلب موارد منشأ فلز و مواد معدنی از سنگ بستر زیرین تأمین میشود. کانسار رگهای فلوئوریت-باریت±سولفید آتشکوه در جنوبشرق استان مرکزی، نمونهای از این ذخایر است که کانیسازی در آن با ماهیت اپیژنتیک و ساخت و بافتهای پرکننده فضایخالی، برشی و حفرهای در سنگ میزبان کربناته-شیلی با گسترۀ زمانی ژوراسیک پیشین تا میانی شکل گرفته است. کانیسازی رگهای در ارتباط با شکستگیهای محلی با راستای ESE-WNW و NNE-SSW تشکیل شده، که همراه آن دگرسانیهای دولومیتی، سیلیسی و آرژیلیک قابل مشاهده است. علاوه بر این، مقادیر ناچیزی از کانیهای سولفیدی گالن، پیریت و کالکوپیریت نیز بهصورت پراکنده در رگهها مشاهده شد. طبق شواهد، کانیسازی فلوئوریت و کانیهای همراه، طی سه مرحله در منطقه شکل گرفته است که در آن سه تیپ میانبار بهترتیب فراوانی شامل: ۱) میانبارهای آبگین غنی از مایع (L+V)، ۲) حاوی فاز جامد (L+V+S)، ۳) دارای فاز CO۲ (L۱+L۲+V)، در کانیهای فلوئوریت، باریت و کوارتز تشخیص داده شد. بر مبنای قطع ایزوکورهای میانبارهای آبگین و دارای فاز CO۲، کانیسازی مرحله نخست در فشار Mpa ۱۵۰ و دمای C°۲۵۰ و کانیسازی مرحلۀ پایانی در فشار کمتر از Mpa ۱۰۰ و دمای C°۲۰۰ رخداده است. طبق شواهد ریزدماسنجی میانبارهای سیال، بنظر میرسد در منطقه آتشکوه شورابههای حوضهای غنی از نمک، ضمن انجام تبادلات وسیع سیال-سنگ، دچار تحولات شیمی سیال از طیفی غنی از Na به طیف شورابههای غنی از Ca-K–Mg±Na شده است. طی این فرآیند رخداد متاسوماتیزم-Mg و دگرسانی دولومیتی، موجب افزایش نسبت Ca/Na سیال و تشکیل کانیسازی فلوئوریت شده است. طبق این شواهد، میتوان گفت رگههای فلوئوریت-باریت±سولفید کانسار آتشکوه احتمالاً در نتیجه اختلاط غیر همدمای اعضای انتهایی یک شورابه Na–K±Ca–Mg اولیه (با منشأ واحدهای تبخیری تریاس-ژوراسیک) و شورابههای غنی از کلسیم (ناشی از تبادلات سیال-سنگ)، شکل گرفتهاند. پس از آن، تزریق آبهای جوی رقیقشده در نتیجه فشارزدایی و جابهجایی وسیع آنها در افقهای زیرین، طی مراحل پایانی کانهزایی رخداده است.
دکتر رضا علی پور، خانم نسیم رحمانیان، آقای عارف شمس زاده،
جلد ۴، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۷ )
چکیده
تاقدیس درهبانهخاوری در پهنه ساختاری لرستان و در باختر کمربند چینخورده-رانده زاگرس واقع شده است. در این پهنه گسلهای راندگی و سطوح جدایشی نقش مهمی در هندسه و کینماتیک ساختارهای چینخورده ایفا میکنند. در این پژوهش با استفاده از تفسیر پنج نیمرخ لرزه نگاری دوبعدی، ترسیم نیمرخهای ساختاری، اطلاعات چاههای حفاری شده در تاقدیسهای همجوار و تجزیه و تحلیلهای مربوطه، الگوی دگرریختی و هندسه ساختاری تاقدیس درهبانهخاوری مورد مطالعه قرار گرفته است. بر این اساس تاقدیس درهبانهخاوری از نوع چینهای جدایشی است که دو سطح جدایشی بالایی و میانی هندسه ساختاری آن را تحت تاثیر قرار داده است. سازند شیلی گرو به عنوان سطح جدایش میانی و سازند فلیشی امیران به عنوان سطح جدایش بالایی باعث دگرریختی منطقه شده است. ضخامت زیاد سطح جدایش بالایی باعث تشکیل تاقدیسهایی با طول موج و دامنه کوتاه در سطح و همچنین باعث تشکیل چینخوردگیهای ناهماهنگ سطحی روی تاقدیسهای عمقی شده است. همچنین تجزیه و تحلیل پارامترهای هندسی تاقدیس درهبانه نشان میدهد که این تاقدیس یک چین نامتقارن و غیراستوانهای و از نظر فشردگی باز و ملایم با نسبت ابعادی پهن است.
دکتر ابراهیم طالع فاضل، مهندس مهین رستمی،
جلد ۵، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۳۹۸ )
چکیده
کانسار مگنتیت ± آپاتیت لکهسیاه در شمالشرق بافق و در زون ساختاری ایران مرکزی قرار دارد. سنگ میزبان کانسار شامل توالیهای ضخیم آتشفشانی-رسوبی به سن کامبرین زیرین است که بهصورت مجموعه کالدرایی لکهسیاه رخنمون دارد. کانهزایی آهن بهصورت عدسیهای مگنتیت و هماتیت اغلب همراه کانیهای باطله آپاتیت، کوارتز و کلسیت تشکیل شده است. براساس شواهد پتروگرافی میانبارهای سیال، پنج نوع میانبار سیال شامل چندفازی (L+V+S۱+S۲)، سه فازی (L+V+S)، دوفازی غنی از مایع (L+V)، دوفازی غنی از گاز (V+L) و تک فاز گاز (V)، در کانیهای کوارتز و آپاتیت کانسار لکهسیاه شناسایی شد. میانبارهای سه فازی فراوانترین نوع میانبارها هستند که دمای همگن شدن برای کوارتز بین ۱۲۳ تا°C ۵۳۰ (متوسط C° ۳۴۴) و در آپاتیت بین ۱۷۵ تا °C ۴۲۰ (متوسط C° ۳۸۵)، بهدست آمد. همچنین، تغییرات شوری در میزبان کوارتز بین ۳۰ تا ۵۸ درصد وزنی معادل نمک (متوسط ۴۰ درصد وزنی) و در آپاتیت بین ۳۴ تا ۵۳ درصد وزنی معادل نمک (متوسط ۶/۴۱ درصد وزنی)، را نشان میدهد. فشار محاسبه شده در سیستم H۲O-NaCl، بین ۱۰ تا ۵۰۰ بار و معادل عمق ۳/۰ تا ۵/۱ کیلومتری، بهدست آمد. مقادیر δ۱۸Owater در تعادل با کوارتز بین ۵/۷ تا ۱۱ درهزار است که نشاندهندۀ سیال با خاستگاه ماگمایی است. براساس تغییرات وسیع دمای همگنشدن نهایی و شوری و نیز همبستگی مثبت آنها در میانبارهای سیال، اختلاط سیال ماگمایی دما و شوری زیاد با سیال سرد با شوری کم (مشابه سیال جوی)، از عوامل مؤثر در رخداد کانسار لکهسیاه است.
مهسا طهماسبی، جواد ایزدیار، علی اصغر سپاهی، صادق درخش،
جلد ۶، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۹ )
چکیده
شیستهای پلیتی که دارای مجموعه کانیایی فشار بالا هستند، در شمالغربی شهر نهاوند از نوار دگرگونی سنندج - سیرجان واقع در غرب ایران یافت شدند. مشاهدات پتروفابریکی و نتایج تجزیۀ شیمیایی کانیها نشان میدهد که شیستهای پلیتی منطقه نهاوند دو مرحله دگرگونی را ثبت کردهاند. مرحلۀ قدیمیتر (M۱) با بقایای پیروکسن امفاسیتی تبدیلشده به کلریت، ادخالهای گلوکوفانی و میکای سفید فنژیتی واقع در مرکز پلاژیوکلاز آلبیتی، ساختار منطقهبندی شیمیایی در آمفیبولها با مرکز وینچیتی و در میکای سفید با مرکز فنژیتی مشخص میشود. این در حالی است که در مرحلۀ دوم دگرگونی (M۲) آمفیبولهای ترمولیتی، کلریتهای از نوع کلینوکلر و میکای سفید از نوع موسکوویت که تشکیلدهندۀ شیستوزیته اصلی هستند و یا در حاشیۀ فشارشی پلاژیوکلازهای آلبیتی دیده میشوند، شناخته میشود. محاسبه و تخمین شرایط فشار-دمای مراحل دگرگونی M۱ و M۲ با استفاده از دما-فشارسنجهای استاندارد و نرمافزار ترموکالک نشان میدهد که مرحلۀ M۱ در شرایط میانگین kbar۵/ ۱۵P= و ◦C ۵۷۵T= و مرحلۀ M۲ در شرایط میانگین kbar۵/۴P= و ◦C۶۰۰T= تشکیل شدهاند. الگوی فشار- دمای حاصلشده نشانگر مسیری ساعتگرد است که در آن دگرگونی فشار بالا (مرحلۀ M۱) با یک دگرگونی بازگشتی فشار پایین (مرحلۀ M۲) دنبال میشود. این الگوی فشار- دما در منطقه نهاوند میتواند بر اثر فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه ایران ایجاد شده باشد.
دکتر ابراهیم طالع فاضل،
جلد ۷، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۰ )
چکیده
سولفیدهای آهن و آرسنیک مهمترین کانیهای میزبان طلا در کانسارها هستند که در این میان، ذخایر طلای افشان دور از منشاء با سنگ میزبان رسوبی و محتوای بالای طلا در ترکیب پیریت، از آن جمله است. در این پژوهش بهطور مشخص خصوصیات بافتی- زمینشیمیایی پیریت با هدف درک نحوه توزیع طلا در قالب ذرات آزاد (Au۰) یا مشارکت در شبکه بلوری کانی (Au+) در سه کانسار زرشوران (عیار متوسط ۶۳/۲ گرم در تن)، آقدره (عیار متوسط ۷/۳ گرم در تن) و عربشاه (عیار متوسط ۲/۱ گرم در تن)، در ناحیه فلززایی تکاب- انگوران، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق نتایج، یک رابطه شیمیایی منفی میان آرسنیک و گوگرد (R۲= −۰,۶۱) در ترکیب آرسنینپیریتها با فرمول تجربی Fe(AsxS۱−x)۲ بهدست آمد که گویای حضور سویه As۳+ در این ترکیب است. با توجه به وجود شواهدی نظیر همراهی پاراژنتیکی طلا با کانههای سولفیدی پیریت و اسفالریت، عدم رخداد کانیهای اکسیدی نظیر هماتیت و مگنتیت، وجود مجموعه دگرسانی آرژیلیکی± سریسیتی، pH نزدیک به خنثی تا اسیدی و فعالیت بالای سولفور (logaS۲) در هنگام رخداد طلا، نقش کمپلکسهای بیسولفیدی –Au(HS)۲ در مهاجرت طلا را در کانسارهای طلای ناحیه فلززایی تکاب- انگوران قویتر مینماید. پس از آن، واکنشهای وسیع سیال- سنگ و مصرف H۲S موجب کاهش فعالیت S۲-، ناپایداری کمپلکسهای بیسولفیدی و در نهایت تهنشست طلا شده است.
دکتر رضا علی پور، خانم مهسا مهرعلی منصوری، خانم زهرا قاسمی،
جلد ۸، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۱ )
چکیده
تاقدیس نفت با راستای شمال باختری-جنوب خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین خورده-رانده زاگرس واقع شده است. در این پهنه گسلهای راندگی و راستالغز پیسنگی و سطوح جدایشی نقش مهمی در هندسه ساختارهای چین خورده ایفا میکنند. در این پژوهش جهت تحلیل هندسی تاقدیس نفت با استفاده از ترسیم نیمرخ ساختاری عمود بر راستای تاقدیس در بخش مرکزی، اطلاعات چاههای حفاری شده در منطقه مورد مطالعه و تاقدیسهای همجوار و تجزیه و تحلیلهای مربوطه، الگوی دگرریختی و هندسه ساختاری تاقدیس نفت مورد مطالعه قرار گرفته است. این تاقدیس دارای دو سطح جدایش بالایی (سازند امیران) و میانی (سازند گرو) است. سطوح جدایشی و راندگیهای پیسنگی در یال جنوب باختری تأثیر زیادی بر هندسه چین خوردگی ایجاد کردهاند که باعث عدم انطباق چین خوردگی سطحی و عمقی شده است. یک گسل راستالغز پیسنگی با راستای شمالی-جنوبی در بخش میانی تاقدیس باعث تغییر راستای محور تاقدیس از N۷۰W در بخش شمال باختری به N۵۰W در بخش جنوب خاوری شده است. همچنین راندگیهای کوچک و سطحی که از سطح جدایش بالایی منتشر شده است یا راندگیهای مستقل در سازند گورپی باعث تشکیل محوری از دو لولای جناغی و مدور در بخش میانی تاقدیس نفت در ساختارهای چین خورده شده است. تجزیه و تحلیل مشخصههای هندسی تاقدیس نفت نشان میدهد که این تاقدیس یک چین نامتقارن و استوانهای و از نظر فشردگی باز و از نظر کندی چین در رده نیمه زاویهدار قرار دارد.
دکتر معصومه ظاهری، دکتر بهروز رفیعی، دکتر رضا علی پور،
جلد ۸، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۱ )
چکیده
نهشتههای منتسب به نئوژن در منطقه اشتهارد گسترش زیاد دارند اما به دلیل فقدان دادههای کافی جایگاه چینهشناسی مشخص ندارند. به همین منظور، ویژگیهای تکتونیکی و رسوبشناسی این نهشتههای قارهای در چهار برش شمال اشتهارد، مردآباد، معدن نمک و رود شور بررسی شده است. مطالعه این رخسارهها منجر به شناخت و تفکیک پنج واحد رسوبی M۱ تا M۵ گردید. مطالعات سنگشناسی و کانیشناسی کنگلومراها، ماسهسنگها و کانیهای رسی نشان داد که ترکیب رسوبات واحدهای M۱ تا M۴ با واحد M۵ تفاوتهای زیادی دارد. مشاهدات میدانی نیز یک ناپیوستگی فرسایشی و گنبد نمکی در مرز بین واحدهای M۴ و M۵ را آشکار کرده است. مقایسه واحدهای نئوژن منطقه اشتهارد با نهشتههای رسوبی معادل آنها در منطقه آوج نشان میدهد که نهشتههای واحدهای M۱ تا M۴ معادل سازند قرمز بالایی بوده و واحد M۵ مربوط به پلیوسن میباشد. از این رو پیشنهاد میشود که واحد M۵ تحت عنوان سازند جدیدی در نظر گرفته شود.
دکتر سید داود محمدی، خانم فاطمه روحی معین،
جلد ۹، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۲ )
چکیده
فرسایش آبی و بادی دو عامل اصلی تخریب خاک می باشند. اما این دو فرآیند به تنهایی و بدون دخالت های انسانی موجب فرسایش طبیعی شده و خطرات زیادی را برای خاک ندارند. خاک نه تنها امنیت غذایی را فراهم می کند و حافظ منابع آب است، بلکه بر آب و هوای جهانی نیز تأثیر می گذارد. خاک آلاینده های آب را کاهش داده و همچنین ذخیره گاه کربن است. نیاز به خاک از نظر اقتصادی در کشورهای درحال توسعه جهان بیشتر است چرا که در این مناطق کشاورزان محروم منابع کافی برای انجام شیوه های کنترل فرسایش ندارند و در نتیجه خطرات فرسایش خاک هم چنان روبه افزایش است .به منظور بررسی تاثیر کودهای شیمیایی اوره و سولفات پتاسیم به خاک های منطقه حیدره همدان سه ایستگاه نمونه برداری انتخاب شده، و سپس آزمایشهای پایه خاک از جمله دانهبندی نمونههای خاک، تعیین Gs، حدود آتربرگ، آزمایش پین هول، تعیین درصد کربنات کلسیم، تعیین ماده آلی، تعیین کلر، تعیین مقدار سولفات و pH بر روی نمونههای خاک پایه انجام شد. در این راستا به نمونههای خاک ایستگاههای مورد مطالعه مقادیر درصدهای ۱%، ۳%، ۵%، ۷% و ۹% کود شیمیایی اوره و کود شیمیایی سولفات پتاسیم به طور مجزا اضافه گردید. سپس، آزمایش های پین هول و نیز فرسایش با استفاده از دستگاه شبیهساز باران با درصدهای مختلف از کود شیمیایی های ذکر شده بر روی نمونههای خاک هر سه ایستگاه در شیبهای ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ درجه انجام گردید. نتایج آزمایش فرسایش نشان میدهد که با افزایش مقادیرکودهای شیمیایی مقدار خاک فرسایش یافته در همه ایستگاههای نمونه برداری کاهش چشمگیر داشته است. علت کاهش میزان فرسایش را می توان به افزایش نفوذپذیری خاک و کاهش میزان رواناب، با افزایش مقادیر کودهای شیمیایی مصرفی و نیز عدم ثاثیر کودهای مورد استفاده بر میزان واگرایی خاک، مرتبط دانست.
ابراهیم طالع فاضل،
جلد ۹، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۲ )
چکیده
ایلویت با ترکیب CaFe۲۲+Fe۳+(Si۲O۷)O(OH) از کانیهای کمیاب مهم در مرحله دگرسانی پسرونده ذخایر اسکارن محسوب میشود. در این پژوهش با استفاده از شواهد میکروسکوپی، پراش پرتو ایکس (XRD) و تجزیه ریزکاوالکترونی (EPMA) به بررسی خصوصیات بلورشناسی، شیمی بلور و شرایط ترمودینامیکی رخداد ایلویت در تکوین یک کانسار اسکارن پرداخته شده است. کانسار اسکارن آهن غلام آباد (ذخیره قطعی ۱/۳ میلیون تن و عیار متوسط ۳۷/۲ درصد FeO)، در ۳۰ کیلومتری جنوبغرب دهگلان و پهنه سنندج- سیرجان شمالی، قرار دارد. اسکارنزایی در این ذخیره در محل تماس آلکالی گرانیت پورفیری (ژوراسیک بالایی) و توالی سیلتسنگ توفی (تریاس- ژوراسیک) روی داده که طبق آن دگرسانی پیشرونده آندرادیت قهوهای-هدنبرژیت نزدیک به توده نفوذی و دگرسانی پسرونده اپیدوت- اکتینولیت- ایلویت در مجاورت سنگهای آتشفشانی شکل گرفته است. ایلویت در کانسار غلام آباد با فرمول تجربی Ca۰,۹۰Fe۲+۱,۸۸Fe۳+۰,۹۸Al۰,۰۴Mn۰,۰۴Si۲,۱۴O۸(OH)طی مراحل اولیه دگرسانی پسرونده (دمای ۴۰۰ تا C° ۴۷۰ و ∆logfO۲(HM) بین ۴/۲- تا ۴-) از واکنش کانیهای آندرادیت، مگنتیت و کوارتز شکل گرفته است. پس از آن در مراحل پایانی این دگرسانی (دمای ۲۷۰ تا C° ۳۵۰)، با افزایش فعالیت XCO۲ (۰/۰۵ تا ۰/۰۰۵) و کاهش محتوای اکسیژن محیط (مقادیر ∆logfO۲(HM) کمتر از ۴/۵-)، ایلویت به مجموعه کانیهای مگنتیت، کلسیت و فرواکتینولیت تجزیه شده است. طبق نتایج EPMA، نسبت بالای Fe۲+/Fe۳+ (متوسط ۱/۹۰) و محتوای پایین Mn۲+ (کمتر از ۰/۰۵ با فرض مجموع ۶ کاتیون) در ترکیب ایلویت کانسار غلام آباد حاکی از ارتباط آن با اسکارنهای آهن بوده که آن را از سایر ذخایر اسکارن متمایز مینماید. در مجموع، اگرچه ایلویت بهعنوان کانی کمیاب در اکثر اسکارنها است، اما نتایج این پژوهش نشان میدهد که از ترکیب و ترمودینامیک این کانی میتوان برای تمایز انواع ذخایر اسکارن و تکوین فرایندهای ژئوشیمیایی- اسکارنزایی بهره گرفت.
اشرف ترکیان، سارا دامچین مشاک، محسن محمدی،
جلد ۱۰، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۳ )
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال زون سنندج- سیرجان، در شمال شرقی سنقر (استان کرمانشاه) واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی و دادههای کانیشناسی، گرانیتوئید کالک آلکالن نوع I عزیزآباد-هزارخانی از گرانیتها، مونزونیتها و دیوریتها و حجم کمتری از سنگهای گابرویی تشکیل شده است. تغییرات فراوانی عناصر اصلی و کمیاب نشاندهنده طیف ترکیبی پیوسته نیست و بنابراین منشأ هم ماگمایی را پیشنهاد نمیکند. بر اساس شواهد ژئوشیمیایی، نمونهها از عناصر ناسازگار مانند Th، Rb، La، Ce و Nd غنی شدگی و از Nb، Ti و Eu تهی شدگی داشته و همچنین دارای سرشت متاآلومینوس هستند. این ویژگیها نقش پوسته قارهای و مذابهای حاصل از پوسته را منعکس میکنند. نمودارهای متمایزکننده جایگاههای زمینساختی نشان میدهد این مجموعه سنگها متعلق به قوس آتشفشانی و محیط حاشیه فعال قارهای هستند. با توجه به تاریخچه زمینشناسی این ناحیه، میتوان آن را به فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر میکروپلیت ایران مرکزی نسبت داد. پیشنهاد ما این است که ماگماهای گوشته بازالتی پریشان و دروازه ممکن است گرمای مورد نیاز برای ذوب بخشی سنگهای منشأ مختلف مانند آمفیبولیتها، متابازیتها و متاآندزیتها را از طریق انتشار گرما فراهم کرده باشند.