کاربران عمومی فقط به فهرست مقالات منتشر شده دسترسی دارند.
۲ نتیجه برای موضوع مقاله:
دکتر سید علی مظهری، دکتر کوان-نانگ پانگ،
جلد ۹، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۲ )
چکیده
سنگهای نفوذی فلسیک در مجموعه نفوذی پیرانشهر شامل سه گروه سیینیت، نفلینسیینیت و آلکالیفلدسپار گرانیت میشوند که در حدود ۴۰ میلیون سال پیش تشکیل شده و همژنز هستند. روابط بافتی و ترکیب اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب آپاتیت از نمونههای منتخب انواع سنگهای فلسیک به روشهای SEM، EPMA و LA-ICP-MS مورد بررسی قرار گرفت. در نمونههای مورد مطالعه آپاتیت به صورت بلورهای شکلدار تا نیمهشکلدار با فرمهای منشوری ظاهر شده و دارای بافت همگن و بدون منطقهبندی میباشد. مقادیر پایین MnO و الگوی REE آپاتیتها نیز ماهیت ماگمایی آنها را تأیید کرده و بیانگر عدم تأثیر فرایندهای بعد از تبلور بر روی ترکیب آپاتیتهاست. تمام بلورهای آپاتیت در رده فلوئوروآپاتیت قرار میگیرند. میزان فلوئور و کلر در انواع مختلف سنگهای فلسیک متغیر است و نسبت F/Cl از گرانیتها به سمت سیینیتها و نفلینسیینیتها کاهش مییابد. محاسبه دمای اشباع آپاتیت نشان میدهد که دمای تبلور در آلکالیفلدسپار گرانیتها (۸۵۸-۸۴۴ درجه سانتیگراد) نسبت به سیینیتها (۸۱۸-۷۸۳ درجه سانتیگراد) و نفلینسیینیتها (۶۶۸-۶۱۰ درجه سانتیگراد) بیشتر است. میزان Mn موجود در آپاتیتها حاکی از شرایط تقریباً ثابت اکسایش با حداقل نوسانات (۸/۹- تا ۸- = log fO۲) در انواع سنگهای فلسیک میباشد. عناصر کمیاب در آپاتیتهای مختلف تفاوت بارزی نشان میدهد بهطوری که در نمونههای گرانیتی آپاتیت سرشار از عناصر HFSE و عناصر نادر خاکی (REE) است در حالیکه آپاتیتهای سنگهای نفلینسیینیتی تمرکز بالاتری از اجزایی همچون سیلیس، Cr، Ni و V نشان میدهند. ترکیب عناصر کمیاب با نسبت F/Cl در آپاتیتها تغییرات هماهنگ و منطبق با ترکیب سنگ میزبان نشان میدهد. نتایج بررسی ترکیب کانی آپاتیت، یافتههای پترولوژیکی قبلی در مورد سنگهای فلسیک پیرانشهر مبنی بر تأثیر تفکیک فازهای فرار بر تحول ماگمایی را تأیید میکند.
دکتر سید علی مظهری، آقای کاظم علی آبادی،
جلد ۱۰، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۳ )
چکیده
در این پژوهش ترکیب عناصر کمیاب کوارتز در انواع گرانیتوئیدهای نوع I، S و پلاژیوگرانیت٬ها در جایگاه٬های مختلف زمین٬شناسی به روش LA-ICP-MS اندازه٬گیری شده و توزیع آن٬ها مورد بررسی قرار گرفته٬است. مقادیر عناصر Al، Ti، Fe، Mn، Na، K، P، Li، Rb، Be، Sr، Ga، Ge و Sn در کوارتز بالاتر از حد تشخیص دستگاه تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان می٬دهد که علیرغم داشتن سن و محیط٬های متفاوت تشکیل، فراوانی و توزیع عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز گرانتوئیدها با نوع و ماهیت ماگمای گرانیتی در ارتباط است. عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز گرانیتوئیدهای نوع S دارای بیشترین فراوانی هستند (ppm ۷۱۰-۱۱۱۱) و به دنبال آن٬ها گرانیتوئیدهای نوع I (ppm ۲۸۷-۴۳۸) و پلاژیوگرانیت٬ها (ppm ۲۰۱- ۱۱۶) قرار می٬گیرند. در بین عناصر کمیاب موجود در کوارتز، Al بیشترین فراوانی (ppm ۱۸-۲۱۶) را دارد و پس آن Ti (ppm ۴۴-۱۸۳) و Li (ppm ۵-۸۰) با مقادیر به نسبت بالا در شبکه بلور وارد می٬شوند. ضریب اشباع آلومینیم (ASI) مهم٬ترین عامل در توزیع Al در بلورهای کوارتز بوده و میزان Al با افزایش Ge/Ti افزایش می٬یابد. فراوانی توزیع و روند تغییرات عناصر Ga، Ge، Li و Rb در بلورهای کوارتز مشابه با Al می٬باشد. فراوانی Ti با افزایش ضریب تفریق کاهش می٬یابد و توزیع این عنصر در بلورهای کوارتز علاوه بر ماهیت و ترکیب ماگمای مادر به شرایط دما-فشار محیط نیز وابسته است. محاسبات ترمومتری به روش Titan Q (Ti در کوارتز) نشان می٬دهد که دمای تبلور کوارتز در گرانیتوئیدهای نوع S (به طور میانگین °C ۷۷۶) بیشتر از گرانیتوئیدهای نوع I (به طور میانگین °C ۷۰۷) و پلاژیوگرانیت٬ها (به طور میانگین °C ۶۸۳) می٬باشد. سایر عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز مورد مطالعه با توجه به غلظت بسیار پایین و تأثیر سایر عوامل همچون سیالات درگیر یا ادخال٬های بسیار ریز، توزیع نامنظم دارند.