سارا موسوی، سیدوحید شاهرخی، رضا زارعی سهامیه،
جلد ۶، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۹ )
چکیده
ناحیۀ زمان‌آباد در جنوب استان همدان واقع شده است و به زون ماگمائی-دگرگونی سنندج-سیرجان تعلق دارد. واحد‌های سنگی موجود شامل اسلیت، فیلیت، شیست‌های آندالوزیت-گارنت‌دار، شیست‌های سیلیمانیت‌دار، هورنفلس، واحد پگماتیتی و آبرفت‌های عهد حاضر است. مهم‌ترین واحد زمین‌شناسی موجود تودۀ گرانیتوئیدی الوند به سن ژوراسیک میانی است. حضور تورمالین‌های با چندرنگی قهوه‌ای-سبز و تورمالین‌های خودشکل آبی‌رنگ احتمالاً از نوع ایندیکولیت از مشخصات بارز تورمالین‌های ناحیۀ زمان‌آباد هستند. بر اساس آنالیز الکترون‌میکروپروب انجام شده روی کانی تورمالین و به‌کمک نمودارهای مختلف می‌توان گفت که تورمالین موجود در پگماتیت‌های گرانیتی از نوع شورل و تعداد اندکی نیز از نوع فوئیتیت بوده است، ضمناً تورمالین‌های موجود در پگماتیت هورنفلس‌ها از نوع شورل و تعدادی نیز تمایل به قطب دراویت دارند. بر اساس پژوهش‌های انجام شده تورمالین موجود در پگماتیت‌های گرانیتی از نوع قلیائی و جایگاه خالی و تورمالین موجود در پگماتیت‌های هورنفلس‌ها از نوع قلیائی هستند. ویژگی‌های متعدد تورمالین متعلق به پگماتیت‌های گرانیتی از قبیل خودشکلی، وجود نداشتن زون‌بندی شیمیائی، زیاد بودن مقدار Al و Fe/Fe+Mg، نقصان در جایگاه X تورمالین‌‌ها و وجود سنگ میزبان گرانیتوئیدی فقیر از Li و پگماتیت و آپلیتهای وابسته به آن حاکی از ماگمایی بودن آنها است. هم‌چنین قلیائی بودن، نبود نقصان در جایگاه X، مقدار بالای منیزیوم، پائین بودن مقدار Al و Fe/Fe+Mg در تورمالین موجود در پگماتیت هورنفلس‌ها و وجود سنگ میزبان از نوع متاپلیتهای فقیر از Ca، متاپسامیتها و سنگهای کوارتز-تورمالینی نشان‌دهندۀ گرمابی بودن این مجموعه است.
