علی منافی آذر، ماشااله خامه چیان، عطااله ندیری،
جلد ۴، شماره ۲ - ( ۱۱-۱۳۹۷ )
چکیده
فرونشست سطح زمین در اثر استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، یکی از رویدادهایی است که در ایران به‌وفور مشاهده شده است. این پدیده در صورت نبود مدیریت صحیح، میتواند خسارات جبران ناپذیری را برای مناطق دچار این پدیده، ایجاد کند. هم‌چنین رشد جمعیت و تکنولوژی زراعی، استفاده بیش از گنجایش منابع آب زیرزمینی برخی از نقاط ایران را به‌دنبال داشته است. نرخ فرونشست زمین ناشی از برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی در دشت تهران در طی سال‌های اخیر افزایش یافته است. در چنین شرایطی آثار زیانبار آن بر زمینهای کشاورزی، ساختمانها، شریانهای حیاتی و دگرشکلیهای سطح زمین به‌صورت فروچالهها، ترکها و شکافهای زمین در حال گسترش هستند. در این پژوهش با استفاده از مدل ALPRIFT که یک مدل وزن‌دهی ساده است و شامل ۷ لایۀ مؤثر بر فرونشست (جنس لایه‌های زیرین، کاربری زمین، پمپاژ، تغذیه، ضخامت آبخوان، فاصله از گسل، افت سطح آب زیرزمینی) است میزان آسیب‌پذیری فرونشست دشت با تلفیق لایهها در محیط Arc GIS برای فاصلۀ زمانی یک سال (۱۳۹۵-۱۳۹۴) به‌دست آمد و برای صحت‌سنجی این مدل از نقشۀ ماهواره‌ای InSAR استفاده شد. با وجود قابل قبول بودن نتایج، برای بهبود نتایج حاصل و بهینه‌سازی وزنهای اعمال شده از روش الگوریتم ژنتیک استفاده شد. نتایج نشان داد که بهینه‌سازی وزنهای اعمال شده به‌وسیلۀ الگوریتم ژنتیک، با افزایش ضریب هم‌بستگی از ۶۴/۰ به ۷۵/۰، بین شاخص فرونشست و فرونشست‌های به‌دست آمده در دشت، توانایی بیش‌تری در ارزیابی فرونشست دارد.
