جواد درویشی خاتونی،
جلد ۴، شماره ۲ - ( ۱۱-۱۳۹۷ )
چکیده
دشت خوزستان در جنوب باختری ایران حدود ۹/۳ درصد از مساحت کشور را در برگرفته است. این منطقه عمدتاً به‌وسیله رسوبات کواترنری با ضخامتی بیش از ۳۰۰ متر در برخی نواحی، پوشیده شده است. بررسی‌‌های رسوب‌شناسی و زمین‌شیمی در رسوبات پهنه‌‌های ماس‌های، علاوه بر تعیین شاخص‌‌های ژئوشیمیایی به‌منظور تعیین منشأ احتمالی ذرات، بررسی خصوصیات زمین زیست‌محیطی عناصر موجود در این ذرات و نقش آن‌‌ها در آلودگی محیط زیست نیز حائز اهمیت است. در این پژوهش، بر اساس روش‌‌های استاندارد نمونه برداری برای بررسی‌‌های رسوبات سطحی، ۳۵ نمونه رسوب سطحی، برای انجام تحقیقات ژئوشیمی رسوبی و رسوب‌شناسی از توده‌‌های ماس‌های ۵ منطقه در دشت خوزستان برداشت شد. نمونه‌‌ها در آزمایشگاه‌‌های سازمان زمین‌شناسی کشور از نظر دانه‌بندی و عنصری تجزیه شد. بررسی‌‌های رسوب‌شناسی نشان‌دهندۀ این است که اندازۀ رسوبات در حد ماسه و ماسه گلی در برخی نقاط با کمی گراول است که با استفاده از پارامتر‌های آماری رسوب‌شناسی و بررسی‌‌های مورفوسکوپی غالباً نشان‌دهندۀ منشأ بادی است که تحت تأثیر فرآیند‌های آبی نیز قرار گرفت‌هاند. پژوهش‌‌های ژئوشیمی رسوبی بر اساس پردازش و تجزیۀ فاکتوری و خوش‌های داده‌‌ها در نرم‌افزار SPSS انجام شد که دو منشأ اصلی برای عناصر موجود در رسوبات پهنه‌‌های ماس‌های می‌توان در نظر گرفت: عناصر
Cu, Li, Nb, Ni, Th, V, Zn, La, Pr با منشأ طبیعی، عناصر Zr, Ba, U, Sr تحت تأثیر آلودگی‌‌های شیمیایی و تأسیسات نفتی (آنتروپوژنیک) است. نتایج تجزیۀ فاکتوری و خوش‌های در تأیید هم است.
