خانم رقیه فلاح بکتاش، دکتر محمدحسین آدابی،
جلد ۲، شماره ۱ - ( ۵-۱۳۹۵ )
چکیده
سازند دالان با سن پرمین پسین در ناحیۀ زاگرس چین‌خورده و خلیج فارس دارای منابع عظیم گازی است به‌طوری‌که این سازند به‌همراه سازند کنگان به سن تریاس در حوضۀ رسوبی خلیج فارس، حدود ۵۰ درصد از ذخایر گازی را دارند. بر مبنای پژوهشهای پتروگرافی سازند دالان در چاه شمارۀ X در میدان گازی پارس جنوبی دارای ۳۷۰ متر ضخامت با لیتولوژی غالب دولومیت، آهک دولومیتی و آهک به‌همراه میان لایههای انیدریتی است. شناسایی ترکیب کانیشناسی اولیه این کربناتها به‌دلیل تأثیر فرآیندهای دیاژنتیکی براساس بررسیهای پتروگرافی امری دشوار است، زیرا به مرور زمان آراگونیت و کلسیت دارای منیزیم زیاد به کلسیت کم منیزیم تبدیل شده و باعث تغییر بافت و ترکیب اولیه سنگ میشوند. در نتیجه باید از بررسیهای عنصری به‌عنوان مکمل پژوهشهای پتروگرافی یاری جست. مقادیر عناصر اصلی و فرعی در کربناتها به ترکیب کانیشناسی آنها وابسته است و ترکیب کانیشناسی نیز به نوبۀ خود تحت تأثیر فرآیندهای دیاژنزی تغییر مییابد. بررسی عناصر اصلی (Ca, Mg) و فرعی (Mn, Fe, Na, Sr) و مقایسه آنها با نتایجی که محققان مختلف برای ترکیب کانیشناسی آراگونیتی ارائه کرده‌اند، و براساس شواهد پتروگرافی نظیر تخلخل قالبی ااییدی، فراوانی زیاد دوکفه‌ای‌ها، دولومیتی شدن انتخابی، اسپالد اایید، سیمان فیبری هم ضخامت دریایی بیان‌گر ترکیب اولیۀ آراگونیتی در سازند بررسی شده است. براساس پژوهشهای پتروگرافی و شناسایی ریزرخسارهها، تعداد ۱۸ ریزرخساره برای سازند دالان شناسایی شده است. با توجه به ریزرخسارههای شناسایی شده، این توالی کربناته روی یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال نهشته شده است.
جواد درویشی خاتونی،
جلد ۴، شماره ۲ - ( ۱۱-۱۳۹۷ )
چکیده
دشت خوزستان در جنوب باختری ایران حدود ۹/۳ درصد از مساحت کشور را در برگرفته است. این منطقه عمدتاً به‌وسیله رسوبات کواترنری با ضخامتی بیش از ۳۰۰ متر در برخی نواحی، پوشیده شده است. بررسیهای رسوب‌شناسی و زمین‌شیمی در رسوبات پهنه‌‌های ماس‌های، علاوه بر تعیین شاخص‌‌های ژئوشیمیایی به‌منظور تعیین منشأ احتمالی ذرات، بررسی خصوصیات زمین زیست‌محیطی عناصر موجود در این ذرات و نقش آنها در آلودگی محیط زیست نیز حائز اهمیت است. در این پژوهش، بر اساس روش‌‌های استاندارد نمونه برداری برای بررسیهای رسوبات سطحی، ۳۵ نمونه رسوب سطحی، برای انجام تحقیقات ژئوشیمی رسوبی و رسوب‌شناسی از توده‌‌های ماس‌های ۵ منطقه در دشت خوزستان برداشت شد. نمونه‌‌ها در آزمایشگاه‌‌های سازمان زمین‌شناسی کشور از نظر دانه‌بندی و عنصری تجزیه شد. بررسیهای رسوب‌شناسی نشان‌دهندۀ این است که اندازۀ رسوبات در حد ماسه و ماسه گلی در برخی نقاط با کمی گراول است که با استفاده از پارامتر‌های آماری رسوب‌شناسی و بررسیهای مورفوسکوپی غالباً نشان‌دهندۀ منشأ بادی است که تحت تأثیر فرآیندهای آبی نیز قرار گرفت‌هاند. پژوهشهای ژئوشیمی رسوبی بر اساس پردازش و تجزیۀ فاکتوری و خوش‌های داده‌‌ها در نرم‌افزار SPSS انجام شد که دو منشأ اصلی برای عناصر موجود در رسوبات پهنه‌‌های ماس‌های می‌توان در نظر گرفت: عناصر
Cu, Li, Nb, Ni, Th, V, Zn, La, Pr با منشأ طبیعی، عناصر Zr, Ba, U, Sr تحت تأثیر آلودگی‌‌های شیمیایی و تأسیسات نفتی (آنتروپوژنیک) است. نتایج تجزیۀ فاکتوری و خوش‌های در تأیید هم است.
