TY - JOUR T1 - Adakitic volcanics of Azerbaijan area (South of Julfa): evidence of magmatism in post-collisional setting TT - سنگ‌های آتشفشانی آداکیتی منطقۀ آذربایجان (جنوب جلفا): شاهدی از ماگماتیسم پس از برخورد JF - khu-gnf JO - khu-gnf VL - 6 IS - 2 UR - http://gnf.khu.ac.ir/article-1-2776-fa.html Y1 - 2021 SP - 295 EP - 320 KW - dacite KW - adakite KW - post-collision KW - Azerbaijan KW - northwestern Iran. N2 - سنگ‌های آتشفشانی داسیتی در منطقۀ آذربایجان (جنوب جلفا) رخنمون چشم‌گیری دارند. این سنگ‌ها دارای مقدار SiO2 بین 4/66 تا 9/69 درصد وزنی است و ماهیت کالک‌الکالن نشان می‌دهند. نسبت‌ (La/Yb)N در محدودۀ 05/19 تا 7/40 حاکی از تفریق یافتگی شدید عناصر نادر خاکی و غنی‌شدگی عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین است. در نمودارهای چندعنصری عادی شده، غنی‌شدگی نسبی Rb، Ba و K و تهی‌شدگی نسبی Nb، Ta و Ti حاکی از ماگماتیسم متأثر از فرایندهای فرورانشی است. این سنگ‌ها از نظر ترکیب شیمیایی عناصر اصلی مانند SiO2، Al2O3، MgO، Na2O، K2O، نسبت K2O/Na2O و Mg# و ترکیب عناصر کمیاب مانند Rb، Sr، Y، Yb، Ni، Cr و نسبت La/Yb و Sr/Y در محدودۀ سنگ‌های آداکیتی قرار می‌گیرند. به‌علاوه، ژئوشیمی این سنگ‌ها از جمله تمرکز MgO، Cr، نسبت Th/Ce، Rb، Th و نسبت K2O/Na2O با آداکیت‌های مشتق از ذوب بخشی قاعده پوسته‌ای هم‌خوانی بهتری دارد. به‌نظر می‌رسد در مرحله پس از برخورد (نئوژن)، انقطاع ورقه اقیانوسی فرورنده و بالاآمدگی گوشته استنوسفری با بریدگی و نازک شدگی لیتوسفر رویی همراه بوده است. در این مرحله، گوشته‌ و متعاقب آن سنگ‌های مافیک قاعده پوسته (منشأ ماگماتیسم آداکیتی) دچار ذوب بخشی شده‌اند. مذاب‌های آداکیتی تولید شده به‌طور محتمل کم و بیش با مواد گوشته‌ای نیز آلایش داشته است که باعث زیاد شدن تمرکز برخی عناصر سازگار (مانند Ni) شده است. به‌طورکلی تنوع شیمیایی ماگماتیسم نئوژن منطقه آذربایجان با تنوع منشأ گوشته‌ای-پوسته‌ای مذاب و نیز فرایندهای آلایش پوسته و تبلور تفریقی قابل توضیح است که در یک جایگاه پس از برخورد پلیت‌های عربی- اورازیا اتفاق داده است. M3 10.52547/gnf.6.2.295 ER -