نشریه علوم زمین خوارزمی

مجموعه هرمز به‌عنوان کهن‏ترین توالی تبخیری جهان در حوضۀ زاگرس گسترش چشم‌گیری دارد. یکی از پدیده­های ساختاری منحصر به‌فرد در ارتباط با مجموعه نمکی هرمز، ساخت‏های نمکی حاصل از جنبش آن است که در بخش های گوناگون زاگرس بیرون‏زدگی دارند. از آن جا که شواهد مربوط به بخش­های بیرون‌زده برای بررسی تأثیر زمین­ساخت نمک کافی نیست، با استفاده از داده‏های زیرسطحی می­توان اطلاعات با ارزشی را در این زمینه به‌دست آورد. بدین‌منظور با استفاده از منحنی‌های هم‌ضخامت شرکت ملی نفت ایران و نقشۀ پراکندگی گنبدهای نمکی در بین گسل­های کازرون و میناب، تأثیر زمین­ساخت نمک بر رسوب‌گذاری حوضۀ رسوبی فارس و پس خشکی بندرعباس از پرمین تا زمان حاضر بررسی شد. ابتدا منحنی‌های هم‌ضخامت در محیط GIS رقومی شد و سپس در محیط نرم‏افزار Surfer به‌صورت سه‏بُعدی منفی (قبل از رسوب‌گذاری) و مثبت (بعد رسوب‌گذاری) ترسیم شد. بررسی تغییرات ناشی از فعالیت گنبدهای نمکی در بازۀ زمانی پرمین پسین تا میوسن در این گستره نشان می‌دهد که اولین حرکت گنبدهای نمکی که در توالی رسوبی زاگرس به ثبت رسیده است، در زمان پرموتریاس هم‌زمان با زمان باز شدن اقیانوس تتیس­نو روی داده است، در طول بازۀ زمانی تریاس پسین تا کرتاسه پیشین برخی از گنبدهای نمکی گستره بررسی شده مدفون بوده­اند و فعالیت محسوسی که منجر به تغییر سامانه­های رسوبی این بازۀ زمانی شود، مشاهده نمی‏شود. دومین گامه اصلی حرکت گنبدهای نمکی در طول کرتاسه پسین هم‌زمان با توسعه حوضۀ پیش­بوم آغاز شده است. اوج فعالیت گنبدهای نمکی گسترۀ بررسی شده و تأثیر آن‏ها روی سامانه­های رسوبی در بازۀ زمانی پالئوسن-ائوسن، هم‌زمان با گسترش نهایی حوضۀ پیش­بوم روی داده است. در طول بازۀ زمانی الیگوسن تا میوسن گنبدهای نمکی گسترۀ مورد نظر به‌ویژه در بخش­های جنوب خاوری فعال بوده‏اند. در این پژوهش تلاش بر آن است که گنبدهای نمکی و تأثیر بالاآمدگی آن­ها بر روی مجموعه سامانه­های رسوب‌گذاری گسترۀ فارس بررسی شود.