نشریه علوم زمین خوارزمی

کیفیت خاک پارک‌های شهری اهمیت زیادی دارد، زیرا کودکان در حال بازی در پارک آلودگی را به‌راحتی دریافت می‌کنند. این پژوهش به‌منظور بررسی غلظت، منابع، آلودگی و ریسک سلامت عناصر بالقوه سمناک در خاک دو پارک شهری در تهران انجام شده است. برای این منظور نمونه‌های خاک (26n= ) از پارک‌های لاله و شهر، نمونه‌برداری شدند و برای تعیین غلظت کل عناصر بالقوه سمناک (آرسنیک، کادمیم، کبالت، کروم، مس، وانادیم، سرب، نیکل و روی) با استفاده از دستگاه ICP-MS & OES تجزیه شدند. درجۀ آلودگی و منشأ عناصر بالقوه سمناک باتوجه به غلظت زمینه با ضریب غنی‌شدگی، شاخص زمین انباشت، شاخص آلودگی و شاخص آلودگی یک‌پارچه محاسبه شد. با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی نیز ارتباط و منشأ مشخص شد. نتایج حاصل از EF و I_geo نشان داد که حدود 50 درصد از نمونه‌ها نسبت به عناصر کادمیم، کروم، مس، سرب و روی غنی شده‌اند، که نشان می‌دهد آلودگی فلزات سنگین در خاک دو پارک شهر و لاله منشأ انسان‌زاد دارند. بر اساس مقادیر PI، کادمیم، کروم، مس، سرب و روی در خاک دو پارک در گروه نسبتاً آلوده قرار دارند. IPI به‌ترتیب در پارک شهر و لاله کاهش یافته است. شاخص‌های ژئوشیمیایی و تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی تأیید کرند که منشأ آلودگی خاک در این دو پارک ترافیک، کود، زباله، خوردگی سطوح فلزی خودروها، مواد افزودنی به سوخت خودروها و خوردگی مصالح ساختمانی است. ارزیابی ریسک سلامت نشان داد که آلودگی عناصر بالقوه سمناک در خاک پارک شهر و لاله زیر آستانه قابل قبول برای خطرات سرطان زا و غیر سرطان‌زا است. بااین حال، ریسک سرطان‌زایی کروم از طریق بلع بیش‌تر از ^6-10×1 در هر دو پارک است. این نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض خاک آلوده به کروم ممکن است اثرات سوء بر سلامت به‌خصوص برای کودکان داشته باشد. ضریب خطر (HQ) و شاخص خطر (HI) برای فلزات از طریق بلع، تنفس و پوست کم‌تر از یک است که نشان می‌دهد در شرایط کنونی خطر سلامت وجود ندارد.