جلد 3، شماره 1 - ( بهار و تابستان 1396 )
جلد 3 شماره 1 صفحات 112-93 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
moghimi H. Assessment of Hydro-geochemical factors affecting coastal aquifer of Ghaemshar using by factor analysis and clustering. KJES 2017; 3 (1) :93-112
URL: http://gnf.khu.ac.ir/article-1-2616-fa.html
URL: http://gnf.khu.ac.ir/article-1-2616-fa.html
مقیمی همایون. کاربرد تحلیل عاملی و خوشه‌بندی در ارزیابی هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت قائم‌شهر. علوم زمین خوارزمی. 1396; 3 (1) :93-112
دانشگاه پیام نور واحد ابهر ، moghimi1193@gmail.com
چکیده: (2944 مشاهده)
برای تشخیص فرایندهای کنترل‌کننده و تعیین منشأ یونهای موجود در آب زیرزمینی از 26 چاه بهرهبرداری که مربوط به میانگین دو دوره حداقل و حداکثر سطح ایستابی از سال 1390 و 1394 است، استفاده شده است. در این نمونهبرداری یونهای اصلی و نیترات همراه با سختی، قلیلئیت، pH,TDS,EC ارزیابی شده است. در این پژوهش در تحلیل عاملی و خوشه‌بندی از نرم‌افزار SPSS و در تحلیل خوشه‌بندی از روش وارد و فاصله اقلیدسی استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی نشان داد، سه مؤلفه‌ای که تغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل میکنند در دورۀ حداقل و حداکثر سطح ایستابی مقدار واریانس تجمعی آن‌ها 5/83% در حداقل و 1/80% در حداکثر هستند. این مؤلفهها شامل شوری، انحلال و فعالیتهای انسانی است. پس از انجام خوشه‌بندی و تعیین زیرخوشهها برای تعیین فرایندهای شیمیایی حاکم بر آبخوان دشت قائم‌شهر از نمودارهای گیبس، پایپر و تبادل یونی استفاده و نمودارهای ترکیبی آن‌ها ترسیم شد. در نمودار گیبس عامل هوازدگی و تبخیر و تبلور کنترل کننده شیمی آب زیرزمینی هستند. در نمودار پایپر نوع آب‌ها اکثراً کلسیم بی‌کربنات هستند و تعداد کمی نیز سدیم‌کلرایدی و یا اختلاطی (کلسیم، منیزیم و کلراید) هستند و نوع آخر از سدیم- منیزیم بی‌کربنات تشکیل شده است. این نوع آب‌ها ناشی از هوازدگی و انحلال رسوبات کربناته، نفوذ آب شور دریا و نشت از آبخوانهای شور بوده است که براثر فرایندهای تبادل یونی و یا عکس آن همراه با واکنشهای شیمیایی به‌وقوع میپیوندد. به‌طورکلی سه فرایند طبیعی، غیرطبیعی و اختلاط این دو، وضعیت شیمی آب زیرزمینی را کنترل میکنند. فرایند طبیعی شامل؛ تعامل بین آب- سنگ، نفوذ آب شور و تبخیر از سطح ایستابی است. فرایند غیرطبیعی (فعالیتهای انسانی) شامل؛ ورود فاضلابهای شهری و روستایی، پساب مراکز صنعتی و پسابهای کشاورزی که ناشی از انواع کودهای شیمیایی (ازته، سولفاته و فسفاته) است. در فرایند سوم مجموعه عوامل طبیعی و انسانی است. زیرا با برداشت‌های بی‌رویه از آبخوان باعث افت سطح ایستابی شده و در نتیجه نفوذ و پیش‌روی آب شور از دریا و آبخوانهای شور را سبب می‌شوند. این تحقیق نشان داد که استفاده از روشهای آماری چند متغیره میتواند در تجزیه و تحلیل روشهای معمول هیدروژئوشیمیایی سودمند باشد.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
اب زمین شناسی
دریافت: 1396/6/22 | پذیرش: 1396/6/22 | انتشار: 1396/6/22
دریافت: 1396/6/22 | پذیرش: 1396/6/22 | انتشار: 1396/6/22
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
