1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، دانشکدۀ علوم پایه، گروه زمینشناسی 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، دانشکدۀ علوم پایه، گروه زمینشناسی ، vahid.shahrokhi@Gmail.com 3- دانشگاه لرستان، دانشکدۀ علوم پایه، گروه زمینشناسی
چکیده:
ناحیۀ زمانآباد در جنوب استان همدان واقع شده است و به زون ماگمائی-دگرگونی سنندج-سیرجان تعلق دارد. واحدهای سنگی موجود شامل اسلیت، فیلیت، شیستهای آندالوزیت-گارنتدار، شیستهای سیلیمانیتدار، هورنفلس، واحد پگماتیتی و آبرفتهای عهد حاضر است. مهمترین واحد زمینشناسی موجود تودۀ گرانیتوئیدی الوند به سن ژوراسیک میانی است. حضور تورمالینهای با چندرنگی قهوهای-سبز و تورمالینهای خودشکل آبیرنگ احتمالاً از نوع ایندیکولیت از مشخصات بارز تورمالینهای ناحیۀ زمانآباد هستند. بر اساس آنالیز الکترونمیکروپروب انجام شده روی کانی تورمالین و بهکمک نمودارهای مختلف میتوان گفت که تورمالین موجود در پگماتیتهای گرانیتی از نوع شورل و تعداد اندکی نیز از نوع فوئیتیت بوده است، ضمناً تورمالینهای موجود در پگماتیت هورنفلسها از نوع شورل و تعدادی نیز تمایل به قطب دراویت دارند. بر اساس پژوهشهای انجام شده تورمالین موجود در پگماتیتهای گرانیتی از نوع قلیائی و جایگاه خالی و تورمالین موجود در پگماتیتهای هورنفلسها از نوع قلیائی هستند. ویژگیهای متعدد تورمالین متعلق به پگماتیتهای گرانیتی از قبیل خودشکلی، وجود نداشتن زونبندی شیمیائی، زیاد بودن مقدار Al و Fe/Fe+Mg، نقصان در جایگاه X تورمالینها و وجود سنگ میزبان گرانیتوئیدی فقیر از Li و پگماتیت و آپلیتهای وابسته به آن حاکی از ماگمایی بودن آنها است. همچنین قلیائی بودن، نبود نقصان در جایگاه X، مقدار بالای منیزیوم، پائین بودن مقدار Al و Fe/Fe+Mg در تورمالین موجود در پگماتیت هورنفلسها و وجود سنگ میزبان از نوع متاپلیتهای فقیر از Ca، متاپسامیتها و سنگهای کوارتز-تورمالینی نشاندهندۀ گرمابی بودن این مجموعه است.
Mousavi S, Shahrokhi S, Zareisahamieh R. Mineral chemistry of tourmaline and comparison of its types in pegmatites of Zamanabad Area, Hamadan province. Kharazmi journal of earth sciences. 2021; 6 (2) :445-464 URL: http://gnf.khu.ac.ir/article-1-2744-fa.html
موسوی سارا، شاهرخی سیدوحید، زارعی سهامیه رضا. شیمیکانی تورمالین و مقایسه انواع آن در پگماتیتهای منطقه زمانآباد، استان همدان. علوم زمین خوارزمی. 1399; 6 (2) :445-464