جلد 9، شماره 2 - ( پاییز و زمستان 1402 )                   جلد 9 شماره 2 صفحات 105-77 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.22034/KJES.2024.9.2.106551

XML English Abstract Print

ژئوشیمی آپاتیت در انواع سنگ‌های فلسیک مجموعه نفوذی پیرانشهر: رهیافتی برای بررسی تحولات ماگمایی
سید علی مظهری* 1، کوان-نانگ پانگ2
1- دانشگاه حکیم سبزواری ، a.mazhari@hsu.ac.ir
2- آکادمیا سینیکا
چکیده:   (524 مشاهده)
سنگ‌های نفوذی فلسیک در مجموعه نفوذی پیرانشهر شامل سه گروه سیینیت، نفلین­‌سیینیت و آلکالی­‌فلدسپار گرانیت می­‌شوند که در حدود 40 میلیون سال پیش تشکیل شده و هم‌­ژنز هستند. روابط بافتی و ترکیب اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب آپاتیت از نمونه­‌های منتخب انواع سنگ‌های فلسیک به روش­های SEM، EPMA و LA-ICP-MS مورد بررسی قرار گرفت. در نمونه‌­های مورد مطالعه آپاتیت به صورت بلورهای شکل­‌دار تا نیمه­‌شکل­دار با فرم‌­های منشوری ظاهر شده و دارای بافت همگن و بدون منطقه‌­بندی می­باشد. مقادیر پایین MnO و الگوی REE آپاتیت‌­ها نیز ماهیت ماگمایی آن­ها را تأیید کرده و بیانگر عدم تأثیر فرایندهای بعد از تبلور بر روی ترکیب آپاتیت‌­هاست. تمام بلورهای آپاتیت در رده فلوئوروآپاتیت قرار می­‌گیرند. میزان فلوئور و کلر در انواع مختلف سنگ‌های فلسیک متغیر است و نسبت F/Cl از گرانیت­‌ها به سمت سیینیت­‌ها و نفلین­سیینیت­‌ها کاهش می­‌یابد. محاسبه دمای اشباع آپاتیت نشان می‌دهد که دمای تبلور در آلکالی‌فلدسپار گرانیت‌ها  (858-844 درجه سانتی‌گراد) نسبت به سیینیت‌ها (818-783 درجه سانتی‌گراد) و نفلین‌سیینیت‌ها (668-610 درجه سانتی‌گراد) بیشتر است. میزان Mn موجود در آپاتیت­‌ها حاکی از شرایط تقریباً ثابت اکسایش با حداقل نوسانات (8/9- تا 8- = log fO2) در انواع سنگ‌های فلسیک می­‌باشد. عناصر کمیاب در آپاتیت­‌های مختلف تفاوت بارزی نشان می­‌دهد به­‌طوری که در نمونه­‌های گرانیتی آپاتیت سرشار از عناصر HFSE و عناصر نادر خاکی (REE) است در حالی­که آپاتیت‌­های سنگ‌های نفلین­‌سیینیتی تمرکز بالاتری از اجزایی همچون سیلیس، Cr، Ni و V نشان می‌­دهند. ترکیب عناصر کمیاب با نسبت F/Cl در آپاتیت‌­ها تغییرات هماهنگ و منطبق با ترکیب سنگ میزبان نشان می‌­دهد. نتایج بررسی ترکیب کانی آپاتیت، یافته­‌های پترولوژیکی قبلی در مورد سنگ‌های فلسیک پیرانشهر مبنی بر تأثیر تفکیک فازهای فرار بر تحول ماگمایی را تأیید می­‌کند.
واژه‌های کلیدی: عناصر کمیاب، آپاتیت، ژئوشیمی، تحول ماگمایی، مجموعه نفوذی پیرانشهر.
متن کامل [PDF 1798 kb]   (179 دریافت)    
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: پترولوژی
دریافت: 1402/9/30 | پذیرش: 1402/10/24 | انتشار: 1402/10/26
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.